Yazının İnsan Karakterini Ele Vermesi - Halit UZAN
Özet
El yazısı, kişilerin sağlık durumlarını, zihinsel problemlerini, geçmiş yaşantılarını ve gizli yeteneklerini anlayabilmemize yardımcı olan kullanışlı bir araçtır. Bu çalışmada görüntü işleme, karakter tanıma teknikleri ile yapay sinir ağları birlikte kullanılarak el yazısı analizinin bilgi güvenliğindeki önemi gösterilmeye çalışılacaktır. El yazısı analizleri her ne kadar klasik yöntemlerle yapılsalar da, yüksek doğruluk oranı ve zaman kazancı için bu yaklaşımların kullanılması büyük önem taşımaktadır.
Anahtar Sözcükler: El Yazısı, Karakter Tanıma, Karakteristik Özellikler, El yazısı bilimi
Giriş
Düşünme ve dil becerileri, insanı diğer canlılardan farklı kılan en önemli niteliklerdir. İnsan, doğduğu andan itibaren dili hazır bulur. İlk aylarda ağlamalar, el kol hareketleri ile anlaşma sağlamaya çalışır. Büyüyüp geliştikçe iç dünyasını ve düşünce yapısını da oluşturmaya başlar (Özbay 2002: 112). Dil bir iletişim sistemi, okuma ve yazma da bu sistemin ögeleridir (Girgin 2002: 213). Yazının, sözlü iletişimin mümkün olmadığı durum ve zamanlarda iletişimi kolaylaştırma, bilgi akışını sağlama, gelecekte var olma, yarınlarda yaşama kaygısı ve ihtiyacının sonucu olarak ortaya çıkmış olduğunu söylemek mümkündür (Duran, 2009: 2).
Yazıdan, sadece o dönemin insanları değil, sonraki dönemlerde yaşayacak insanlar da faydalanacaktır. Bugün, geçmiş hakkındaki en sağlıklı bilgiler geçmiş- ten kalmış yazılı belgelerden elde edilmektedir. Yazı insan yaşamındaki düşünceyi kalıcı kılması nedeniyle önemlidir. Duygu, düşünce alışverişini kolaylaştırır. Günümüzde insanların duygu ve düşüncelerini uzaklara ileten, iletişimlerini sağlayan, birçok araç kullanılır. Ancak binlerce yıl öncesine bakıldığı zaman yazının insan düşüncesinin çeşitlendirilmesinde ve geliştirilmesinde etkin bir gücü olduğu görülür (Özkara, 2007: 45). Yazı, tarihin başlangıç noktasıdır. Fert için de yazı konuşmayla birlikte edinmeye başladığı bir yetenektir. Her ne kadar bu ilk çizgilere karalama adını verilse de okul hayatına kadar geçen süre insanın yazı karakterini belirleme açısından oldukça mühimdir.
Yazı düzenleri tarih boyunca ilginç bir gelişme göstermiştir. Önceleri resme daha yakın bir yazı kullanılırken yazı sistemleri zamanla gelişmiş ve daha soyut semboller kullanılmıştır. Zamanla soyut yazıya geçilmiş, artık resim ve stilize şekiller yerine çeşitli sesleri ifade eden soyut semboller kullanılmaya başlanmıştır. Bu süreçte insanlığın yaşamış olduğu gelişmenin etkisi gözden kaçırılmamalıdır. İnsanlar da önceleri daha somut düşünürken bilimlerdeki gelişmeler daha soyut düşüncelere yönelmelerine sebep olmuştur.
Yazının gelişmesiyle birlikte yazıdaki değişmeleri inceleme çalışmaları da başlamıştır. Bu çalışmaların ilerlemesiyle de grafoloji ortaya çıkmıştır (Alkan, 1996: 3).
Grafoloji (graphology) Yunanca "graphein", yazmak ve "logos", sözcüklerinin birleşiminden oluşmuş, el yazısından kişilik analizi yapan bir bilim dalıdır. Aydınlanma döneminde, konusu davranışı incelemek olan akılcı psikoloji yerine deneysel psikolojiyi çalışan psikoloji akımından doğmuştur. Tarihî açıdan eski bir yöntem olmasına rağmen bilim olarak kabul edilmesi ve üniversitelerde yerini alması 1970’li yıllardan sonra olmuştur. Avrupa’daki pek çok üniversitede ders olarak okutulmakta, Almanya, İsviçre, Hollanda, İngiltere, Rusya, İsrail, Brezilya, Amerika Birleşik Devletleri, İspanya, İtalya gibi ülkelerde Grafoloji ile ilgili kuruluş, derneklerin olduğunu konuya ilişkin çok sayıda yayınla yerini sağlamlaştırdığı görülmektedir (Gökmener, 2009: 2).
Roman’a göre el yazısı bilimi, el yazısının bilimi veya araştırılması, yazıcı- nın şahsiyetini gösterme veya ifade etme, yazıdan kişiliğin özelliklerini açıklama sanatıdır. (Roman, 1968: 169).
El Yazısının Farklı Özellikleri
Bahsedilen grafolojinin iki farklı uygulama şeklini bulmamız mümkündür. İlki, kişinin karakterini tanımlamada el yazısının yükseklik, eğim ve düzenliliği gibi bütünsel özelliklerine dayanan uygulamasıdır. Diğer yaklaşım ise sembolik olup sembollerin yorumlanmasını konu olarak ele almaktadır.
Tablo 1. Önerilen Özellik Kümeleri
Grafolojik özellikler, kişilerin kalıtsal veya sonradan edinmiş olduğu özellikler olarak sınıflandırılabilirler. Kalıtsal özellikler noktalar, virgüller, karakterlerdeki çengeller, basınç, hız ve giriş-çıkış vuruşlarıdır. Sonradan edinilmiş sosyal özellikler ise karakterler arasında bırakılan boşluk miktarı, oranlar, eğim ve hizalamalardır. Bu belirtilen özelliklere dayanılarak imza doğrulama için bir özellikler seti tanımlanabilir. Tablo 1’de, imza doğrulama için grafoloji ve grafometriden alınan bazı özellikler görülmektedir. (Oliveira Luiz, 2005)
Yazıda Temel Öğeler
a) Biçim: Özellikle ilköğretim döneminde, harflerin büyükleri, harfleri oluşturan kısımların birbirlerine oranları, harflerin biçimleri hakkında kesin yaptırımlar ve kurallar koyarlar. Öğrencileri bunlara uymaya zorlarlar. Ancak insan ne bir yazı makinasıdır ne de bir robottur. Bu zorlamaların tümüne ve öğretilenleri uygulama çabasına rağmen, yazımda kişiliğinden izler taşıyan biçim değişiklikleri gösterir.
Bazen yazının; öğretilene çok uygun, kurallı ve orantılı bir biçime sahip olduğu görülür. Böyle bir durumda yazı sahibinin, öğretilen standart yazıma uymaya aşırı özen gösterdiği, bu belirlenmiş tarzdan ayrılmak istemediği düşünülebilir. Bu nitelik, aşırı bağımlılık ve silik kişilik belirtisi olabilir.
Yazı yazan, harfleri kendine özgü bir biçimde yalınlaştırabilir. Yalınlaştırılmış harflerle oluşan yazı, uyumlu ve göze hoş gözüken bir biçime sahipse; yazanın zeki, açık fikirli ve bilgili biri olduğu düşünülebilir.
Buna karşıt olarak, yazı tamamen uyumsuz, göze hoş görünmeyen, okunuşu güçleştiren ve yazımı ağırlaştıran bir biçime de sahip olabilir. Böyle bir durumda o kişinin, gereksiz ayrıntılarla uğraşıp gerekli eylem ve davranışları göstermede etkisiz kalan, çelişkili, karmaşık bir kişiliğe sahip olduğu düşünülebilir.
b) Ölçü: Bir yazının büyüklüğü, yani alışılagelen büyüklüğe göre orantısı, o kişinin, içedönüklük-dışadönüklük durumu hakkında bilgi verir. Küçük bir yazı, genel olarak içedönük, çekingen ve huzursuz kişiliği belirler. Büyüklüğü ortalamanın üzerindeki bir yazı ise, dışadönük, sosyal, kendine güveni ve yaşama sevinci olan bir kişiyi belirler.
c) Yön ve eğim: Okul çağında en çok üzerinde durulan ve kazandırılmaya çalışılan yazım alışkanlıklarında biri de, satır aralıklarının eşit ve yatay düzleme paralel olmasıdır. Çizgili ve kareli kağıda yaptırılan yazı alıştırmalarının amaçlarından biri de budur. Bütün bu çabalara karşın, insanların bir bölümü yazılarını düzgün ve birbirine paralel sıralar halinde yazarken diğer bir bölümü eğimli yazı yazma eğiliminin önüne geçememektedir.
Eğimli yazı, inme veya çıkma durumundadır. Yazının bu özelliği grafolog için iyi bir bilgi kaynağıdır. Yukarı doğru çıkan yazı, dinamik, hoşgörülü ve yetenekli kişinin yazısıdır. İnen yazı ise enerji ve eylem gücünden yoksun, karamsar ve asabi kişinin yazısı olarak belirlenir.
d) Bastırma: Bastırarak yazılmış güçlü bir yazı, kişinin mizacındaki yoğun enerjiyi, atılım isteğini, düzenli ve iradeli kişiliği kanıtlar. Buna karşın, kağıda dokunur gibi çok hafif bastırmayla yazılan yazı, güçsüz, zayıf iradeli ve yumuşak kişiliği gösterir. Kağıdı delercesine aşırı bastırılarak yazılan yazı genellikle akli dengesi bozuk kişilerde görülür.
e) Düzen: Düzen, yazının sunuluş şekli, yani görünümüyle ilgilidir. Paragraflar düzenli, noktalama işaretleri tam ve mükemmel olduğunda; parlak fikirli, düzenli, davranışlarında tutarlı bir kişilikten söz edilebilir. Gelişigüzel kullanılmış bir yazı kağıdı, başı ve sonu belli olmayan, paragrafları belirlenmemiş, noktalama işaretleri konulmamış yazı; düzensiz, davranışlarında tutarsız, çelişkili bir kişiliğe ait olabilir.
f) Akıcılık: Akıcılık terimiyle anlatılmak istenilen, sözcüklerin kendi içinde kesintisiz bir devamlılık içinde olması ve cümle içinde bir diğerinden kopukluk meydana getirmeyecek bir yakınlık içinde bulunmasıdır. Kalemini hiç kaldırmaksızın, kesintisiz bir akıcılıkla yazan kişi, her şeyden önce gerçekleştirme istek ve eğiliminde olan bir yapıya sahiptir. Buna karşın çok aralık bırakan, bir satıra ancak üç sözcük sığdırabilen kişilerin gerçeklikten uzak olduğu söylenebilir.
Ayrıntıların Yorumu
Grafoloğun, bir yazının genel biçimiyle ilgilenmesi, bir yapıtın sadece bir iki satırlık özetine göz atmasından farksızdır. Çok karmaşık hatta o derece ilginç olan kişi derinliğine tanınmak isteniyorsa, ayrıntılara inilmeli, incelme ve yorumda titizlik gösterilmelidir.
a) Noktalamanın yorumu
• Soru ve ünlem işaretlerini aşırı kullanma; kişide hareketliliği, coşku, heyecanı belirler.
• Noktalamada titizlik, doğru ve gerekli noktalamaya özen; kişideki güçlü sosyal benliği, kurallara, sosyal yaptırım ve düzenlemelere uyumu, kararlılığı ve tutarlı davranışı gösterir.
• Yazımda, satır düzeyinin üstünde kalacak biçimde yapılan noktalama, aydın düşünceyi ve etkin düş gücünü ortaya koyar.
• Harflerin oldukça uzağına düşen, aşırı sağa doğru yapılan noktalamalar, canlılık, hareketlilik, kavrama çabukluğu ve kıvrak zekayı belirler.
• Noktalama konulması gerektiğinde, sözcüğün bitiminden önce yapılan noktalama, yani erken noktalama; kişinin baskın bir çekingenlik, ket vurur, korku içinde olduğunu açığa çıkarır.
b) “t”lerin yorumlanması:
• “t”lerde yüksek sap: Çevreyle uyuşmazlık, coşkun bir duygusallık, baskın heyecanlar ve tutkular demektir.
• “t”lerde yükselen çizgi: Bu çizgi eğer çok uzun ve dikse, hareketlilik ve yoğun enerjiyi belirler.
• “t”lerde inen çizgi: İçe kapanık, pasif ve yoğun enerjiyle dolu olmayan kişilerdir.
• “t”lerde içbükey çizgi: Bu tür t çizgisi kullananlar, çevrelerindeki kişilere karşı hoşgörülü, soğukkanlı ve ölçülüdürler. Ancak bu bazen, içe kapanıklıklarından, düşünce ve duygularını herkese açamamalarından da ileri gelebilir.
c) İmzaların yorumlanması:
İmzasız yazının günlük yaşamda bir değer taşımaması gibi imzasız bir yazı yorumu da, kişiliği tanımlamadan oldukça uzaktır.
• Yazıya uygun imza: İmzanın yazıyla uyumlu, yazıya benzer olması, kişinin abartma ve özenmelerden uzak, açık yürekli biri olduğunu gösterir.
Yazıdan büyük imza: İmza yazıdan büyükse, yazı sahibinin kendine güvenen biri olduğu, duygu ve düşüncelerini çevresindekilere açmaktan tat aldığı, canlı ve yaşamı seven kişiliğiyle başkalarının beğenisini kazanmaya yöneldiği söylenebilir.
• Yazıdan küçük imza: İçe kapanık, alçak gönüllü, sosyal ilişkilerde zayıf, kendi halinde insanlara özgüdür.
• Okunaksız ve aceleci imza: Bu, çok imza atanlarda, gerçekten acelesi olan, iş yetiştirme çabası olanlarda görülür ve normaldir. Bunun dışında bu tür bir imza, kendilerini saklamak, duygu ve düşüncelerini gizlemek amacı taşıyanlara özgüdür.
• Başlangıcı kıvrımlı imza: İmzanın başlangıcında bir kıvrımın olması, kişinin davranışlarında sürekli bir tedbirlilik ve ihtiyat içinde olduğunu belirler. Bu özellik; korku, tedirginlik ve iç huzursuzluğu anlamları da taşır.
• Yukarı çıkan imza: Güçlü tutkuları, büyük amaç ve istekleri olanlarda görülür.
• Aşağıya inen imza: Davranışlarda güvensizlik ve cesaretsizliğe işarettir.
• Altı çizgili imza: Gururluluk, erdem düşkünlüğü, özel yaşantıyı gizleme çabasını belirler.
• Bir çember veya elips içindeki imza: Korunma gereksinmesi, güvence ve sığınma arayışı anlamı içerir
• Çok karmaşık ve okunaksız imza: Okunaksız imzaya, okunaksızlığı ve karışıklığı sağlamak için özel bir çaba harcanmış olmalıdır. Bu tür bir imza, çocuksu karaktere veya ikiyüzlülüğe işarettir.
Sonuç
Tasarlanacak olan bu tür bir yapı ile kişilerin yazım stillerinin eğiminden yola çıkarak kişinin profili hakkında bir varsayımda bulunulması olasıdır. Özellikle adli araştırmalarda bu türden bir tekniğin kullanımı araştırmayı yürüten ekibin daha hızlı ve daha güvenilir sonuçlar almasına yardımcı olacaktır. Burada tasarlanan sistem kişi hakkında profil oluştururken sadece yazının eğimini temele almıştır. Oysaki literatürde çok sayıda kriter bulunmaktadır. Yapay sinir ağlarının her bir karakter için bu yapıyı kullandığı ve bunun benzeri birçok kriterin olduğu düşünülürse sistemin oldukça karmaşıklaştığı görülecektir. Bununla beraber elde edilecek veriler ve sonuçların daha doğru ve güvenilir olacağı aşikârdır.
Kaynakça
- Roman, K. G. (1968), Encyclopedia of the Written Word, Frederick Ungar Publishing Co., New York.
- Gökmener, A. (2009), Grafoloji ve Personel Seçimi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Alkan, N. (1996), Yaşlanmaya Bağlı Yazı ve İmza Değişiklikleri, İstanbul Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Adli Tıp Anabilim Dalı, İstanbul.
- Özkara, Y. (2007), 6+1 Analitik Yazma ve Değerlendirme Modelinin 5. Sınıf Öğrencilerinin Hikâye Edici Metin Yazma Becerilerini Geliştirmeye Etkisi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Duran, E. (2009), Bitişik Eğik Yazı Öğretimi Çalışmalarının Çeşitli Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Girgin, Ü. (2002), Okul Öncesi Eğitimde Okuma ve Yazma, Konuşma ve Yazma Eğitimi., Anadolu Üniversitesi, Açıköğretim Fakültesi Yayınları, Eskişehir.
- Özbay, M. (2002), “Kültür Aktarımı Açısından Türkçe Öğretimi”, Türk Dili Dergisi, sayı: 602, Ankara.
- Oliveira Luiz S., Justino Edson, Freitas Cinthia, Sabourin Robert, “The Graphology Applied to Signature Verification”, 12th Conference of the International Graphonomics Society (IGS 2005), 286--290, 2005.
